امروزه گوشی‌های هوشمند، مثل یک کامپیوتر شخصی قدرتمند هستند و تقریباً همه اطلاعات شخصی، مالی، عکس‌ها، رمزها، چت‌ها و… در آن ذخیره می‌شود. حالا تصور کنید یک بدافزار یا ویروس داخل گوشی باشد! به راحتی می‌تواند این اطلاعات را بدزدد یا گوشی‌تان را نابود کند. اما چطور بفهمیم گوشی ویروسی شده؟ در این مقاله به زبان ساده و دقیق توضیح می‌دهیم که چه نشانه‌هایی دارد، چطور مطمئن شویم، و چه باید بکنیم.
علائم اصلی ویروسی شدن گوشی
در ادامه ۱۰ علامت اصلی که نشان می‌دهد گوشی شما ممکن است آلوده شده باشد را معرفی می‌کنیم:
۱. کاهش شدید سرعت گوشی
اگر گوشی شما ناگهان کند شده و هنگام باز کردن برنامه‌ها یا کار کردن با آن تاخیر زیادی حس می‌کنید، احتمال وجود بدافزار وجود دارد.
۲. داغ شدن بیش از حد گوشی
اگر حتی زمانی که با گوشی کار نمی‌کنید، بدنه‌اش داغ است، ممکن است برنامه‌ای مشکوک در پس‌زمینه در حال اجرا باشد.
۳. مصرف غیرعادی باتری
ویروس‌ها معمولاً در پس‌زمینه فعالیت می‌کنند و باتری زیادی مصرف می‌کنند. اگر باتری‌تان زود خالی می‌شود، بررسی کنید کدام برنامه‌ها مصرف زیاد دارند.
۴. افزایش مصرف اینترنت
اگر دیدید حجم اینترنت‌تان ناگهانی تمام شده یا مصرفش بالا رفته، شاید یک بدافزار در حال ارسال داده‌ها از گوشی شماست.
۵. تبلیغات عجیب و پاپ‌آپ‌های مداوم
اگر بدون باز کردن اپ خاصی، تبلیغات تمام‌صفحه یا پاپ‌آپ‌های عجیب می‌آیند، نشانه‌ی کلاسیک یک بدافزار تبلیغاتی (Adware) است.
۶. برنامه‌هایی که نصب نکرده‌اید
گاهی بدافزارها بدون اطلاع شما اپ‌هایی را نصب می‌کنند. اگر اپی دیدید که یادتان نمی‌آید نصبش کرده‌اید، مشکوک شوید.
۷. روشن و خاموش شدن ناگهانی یا ریست شدن گوشی
بدافزارهای مخرب می‌توانند باعث شوند گوشی‌تان خودبه‌خود خاموش شود یا ری‌استارت شود.
۸. پیامک‌ها یا تماس‌های مشکوک
اگر از طرف شما به دیگران پیامک‌های عجیب یا لینک‌های ناشناس فرستاده شده، احتمال آلوده بودن گوشی‌تان بسیار بالاست.
۹. اجرا نشدن آنتی‌ویروس یا تنظیمات امنیتی
بعضی بدافزارها جلوی نصب یا اجرای آنتی‌ویروس را می‌گیرند. اگر نمی‌توانید آنتی‌ویروس نصب کنید یا تنظیمات امنیتی کار نمی‌کند، حتماً مشکوک باشید.
۱۰. دسترسی غیرمجاز به حساب‌های شما
اگر نوتیفیکیشن‌هایی مثل ورود به حساب گوگل یا اینستاگرام از مکان‌های ناشناس دریافت می‌کنید، ممکن است بدافزاری در حال دسترسی به حساب‌های شما باشد.
گوشی‌های اندروید بیشتر در خطرند یا آیفون؟
گوشی‌های اندرویدی چون سیستم‌عامل بازتری دارند و نصب اپ از منابع ناشناس در آن راحت‌تر است، بیشتر در معرض خطر هستند.
در مقابل، آیفون‌ها اگر جیلبریک نشده باشند، ایمن‌تر هستند ولی نه ۱۰۰٪. بدافزارهای iOS هم وجود دارند، مخصوصاً اگر کاربر لینک‌های ناشناس یا فایل‌های مخرب را باز کند.
چگونه بفهمیم ویروس در گوشی وجود دارد؟ (چک‌لیست سریع)
| نشانه | احتمال ویروس |
|---|---|
| کند شدن ناگهانی گوشی | ✅ زیاد |
| تبلیغات ناگهانی و پاپ‌آپ‌ها | ✅ خیلی زیاد |
| نصب خودکار اپ‌ها | ✅ بسیار مشکوک |
| مصرف باتری بالا | ✅ معمولاً |
| مصرف زیاد اینترنت | ✅ زیاد |
| پیامک‌ها یا تماس‌های عجیب | ✅ خطرناک |
| ریست شدن گوشی | ✅ مشکوک |
| غیرفعال شدن آنتی‌ویروس | ✅ احتمال بالا |
| باز شدن اپ‌ها بدون دستور | ✅ مشکوک |
| لو رفتن اطلاعات حساب‌ها | ✅ بسیار خطرناک |
راه‌های جلوگیری از ویروسی شدن گوشی
برای پیشگیری از آلوده شدن گوشی به ویروس، این موارد را رعایت کنید:
-
از منابع رسمی اپ نصب کنید (مثل Google Play یا App Store)
-
برنامه‌های مشکوک را فوراً حذف کنید
-
روی لینک‌های ناشناس کلیک نکنید
-
از آنتی‌ویروس معتبر استفاده کنید
-
گوشی را به‌روز نگه دارید (آپدیت امنیتی بسیار مهم است)
-
دسترسی برنامه‌ها را بررسی کنید
-
بلوتوث و وای‌فای را در مکان‌های عمومی خاموش نگه دارید
-
گوشی را جیلبریک یا روت نکنید
چطور ویروس گوشی را پاک کنیم؟ راهکارهای حذف ویروس
اگر حس کردید گوشی‌تان ویروسی شده، این مراحل را طی کنید:
مرحله ۱: ورود به حالت Safe Mode
در اندروید می‌توانید گوشی را در Safe Mode اجرا کنید تا فقط اپ‌های سیستمی فعال باشند. بعد می‌توانید اپ‌های مشکوک را حذف کنید.
مرحله ۲: بررسی اپ‌های نصب‌شده
از مسیر Settings > Apps وارد شوید و اپ‌های ناشناس را حذف کنید.
مرحله ۳: نصب آنتی‌ویروس
از آنتی‌ویروس‌های مطمئن مثل Avast، Kaspersky یا Bitdefender استفاده کنید.
مرحله ۴: پاک‌سازی کش و حافظه
گاهی بدافزارها در کش یا فایل‌های موقت ذخیره می‌شوند. آن‌ها را پاک کنید.
مرحله ۵: بازگشت به تنظیمات کارخانه (Factory Reset)
اگر هیچ‌کدام جواب نداد، آخرین راه، ریست کامل گوشی‌تان است. قبلش از اطلاعات‌تان بک‌آپ بگیرید.
بهترین آنتی‌ویروس‌ها برای موبایل
| نام آنتی‌ویروس | نسخه رایگان | مناسب برای |
|---|---|---|
| Avast Mobile Security | ✅ دارد | اندروید |
| Bitdefender Mobile | ✅ دارد | اندروید و iOS |
| Kaspersky Mobile | ✅ دارد | اندروید |
| Norton Mobile Security | ❌ پولی | اندروید و iOS |
| Malwarebytes | ✅ دارد | اندروید |
آیا آیفون هم ویروسی می‌شود؟
بله، ولی بسیار کم. تا زمانی که آیفون‌تان را جیلبریک نکرده باشید و فقط از App Store استفاده کنید، امنیت بالایی دارید. ولی اگر لینک‌های مشکوک، اپ‌های کرک‌شده یا پروفایل‌های ناشناس نصب کنید، در خطر هستید.
بررسی دقیق بدافزارهای واقعی کشف‌شده روی گوشی‌های هوشمند
در سال‌های اخیر، ده‌ها بدافزار و ویروس خطرناک برای گوشی‌های هوشمند (به‌خصوص اندروید) کشف شده‌اند. این بدافزارها فقط باعث کند شدن گوشی نمی‌شوند؛ بسیاری از آن‌ها اطلاعات شخصی، تماس‌ها، موقعیت مکانی، پیام‌ها، رمز عبور و حتی پول شما را سرقت می‌کنند.
در ادامه، تعدادی از معروف‌ترین، خطرناک‌ترین و واقعی‌ترین بدافزارهایی که تاکنون روی گوشی‌ها کشف شده‌اند را بررسی می‌کنیم:
۱. بدافزار Joker – دزد پنهان هزینه‌های قبض موبایل
درباره Joker:
Joker یکی از خطرناک‌ترین و گسترده‌ترین بدافزارهای موبایل در دنیاست که از سال ۲۰۱۷ تاکنون در نسخه‌های مختلف دیده شده است.
عملکرد:
-
بدون اطلاع کاربر، او را در سرویس‌های پولی ثبت‌نام می‌کند.
-
پیامک‌های تأیید را خودش دریافت و حذف می‌کند!
-
هزینه‌ها مستقیماً به قبض موبایل یا شارژ اضافه می‌شود.
سیستم‌عامل هدف:
اندروید (در بیش از ۱۷۰ اپلیکیشن رسمی Google Play پنهان شده بود)
وضعیت:
گوگل چندین بار آن را از فروشگاه حذف کرده ولی نسخه‌های جدیدترش همچنان ظاهر می‌شوند.
۲. HummingBad – کنترل کامل گوشی از راه دور
درباره HummingBad:
توسط یک گروه چینی کشف شد. میلیون‌ها گوشی اندرویدی در سال ۲۰۱۶ آلوده شدند.
عملکرد:
-
دسترسی root به گوشی پیدا می‌کند.
-
تبلیغات اجباری نمایش می‌دهد و کلیک جعلی تولید می‌کند.
-
اپ‌های جعلی نصب می‌کند بدون اطلاع کاربر.
سیستم‌عامل هدف:
اندروید
درآمد تخمینی برای هکرها:
بیش از ۳۰۰ هزار دلار در ماه!
۳. بدافزار xHelper – کابوس حذف‌نشدنی!
درباره xHelper:
در سال ۲۰۱۹ کشف شد و به خاطر اینکه بعد از حذف، دوباره خودش نصب می‌شد، خیلی‌ها فکر می‌کردند گوشی‌شون تسخیر شده!
عملکرد:
-
نصب مجدد خودکار حتی بعد از Factory Reset
-
اجرای تبلیغات مخفی و باز کردن مرورگر
سیستم‌عامل هدف:
اندروید
نحوه حذف:
نیاز به فلش کامل سیستم‌عامل داشت!
۴. Triada – بدافزاری که خودش را داخل سیستم‌عامل تزریق می‌کرد
درباره Triada:
این بدافزار توسط Kaspersky کشف شد و از معدود بدافزارهایی بود که خود را در فرآیندهای سیستمی سیستم‌عامل وارد می‌کرد.
عملکرد:
-
دستکاری فایل‌های سیستمی
-
بارگذاری کدهای مخرب روی برنامه‌های سیستم
-
سرقت اطلاعات و دریافت فرمان از راه دور
عجیب‌ترین نکته:
روی بعضی از گوشی‌های ارزان‌قیمت به‌صورت پیش‌فرض نصب شده بود!
۵. Agent Smith – تغییر مخفیانه اپ‌های محبوب شما
درباره Agent Smith:
الهام گرفته از فیلم Matrix! در ۲۰۱۹ کشف شد و بیش از ۲۵ میلیون دستگاه را آلوده کرد.
عملکرد:
-
اپ‌هایی مثل WhatsApp را پنهانی اصلاح می‌کرد
-
تبلیغات خودش را درون اپ‌های محبوب قرار می‌داد
-
اطلاعات کاربران را می‌دزدید
کشورهایی که بیشتر آلوده شدند:
هند، بنگلادش، پاکستان، فیلیپین – و به‌تدریج به خاورمیانه هم رسید.
۶. Pegasus – جاسوس‌افزار سطح بالا (حتی آیفون‌ها هم در امان نبودند)
درباره Pegasus:
توسط شرکت NSO Group اسرائیل ساخته شد و یکی از پیشرفته‌ترین جاسوس‌افزارهای موبایلی دنیاست.
عملکرد:
-
بدون کلیک کاربر روی لینک خاصی، نصب می‌شود (zero-click)
-
به پیام‌ها، تماس‌ها، میکروفون، دوربین و حتی موقعیت GPS دسترسی دارد
-
برای جاسوسی از روزنامه‌نگارها، فعالان سیاسی و حتی سیاستمداران استفاده شد!
سیستم‌عامل هدف:
هم اندروید، هم iOS – حتی آیفون‌هایی با آخرین آپدیت
بررسی امنیت:
اپل و گوگل برای مقابله با آن بارها آپدیت اضطراری داده‌اند.
جمع‌بندی
اگر گوشی‌تان کند شده، تبلیغات ناگهانی ظاهر می‌شود، مصرف باتری و اینترنت زیاد شده یا اپ‌های عجیب دارید، احتمالاً آلوده به ویروس یا بدافزار است.
در چنین شرایطی فوراً بررسی کنید، اپ‌های مشکوک را حذف کنید و از آنتی‌ویروس استفاده کنید. اگر مشکل باقی ماند، ریست فکتوری را در نظر بگیرید.
